Jak nacina się krocze podczas porodu?

Epizjotomia, nazywana także nacięciem krocza, to ingerencja chirurgiczna wykonywana podczas porodu naturalnego w celu poszerzenia kanału rodnego i ułatwienia przejścia dziecka. Nacięcie to wykonuje się tylko wtedy, gdy wystąpią ku temu wskazania medyczne i w jasno określonym momencie porodu, aby zminimalizować ryzyko poważnych urazów w obrębie krocza oraz powikłań poporodowych [1][2][3].

Jak i kiedy wykonuje się nacięcie krocza?

Nacięcie krocza przeprowadza się w drugim okresie porodu, zawsze na szczycie skurczu – wtedy, gdy tkanki są maksymalnie napięte przez napierającą główkę dziecka. To moment, w którym ryzyko niekontrolowanego pęknięcia jest największe [2][3][4].

Zabieg wykonuje się specjalnymi nożyczkami chirurgicznymi. Nacięcie obejmuje zarówno skórę, jak i błonę śluzową oraz dwa główne mięśnie: opuszkowo-gąbczasty i poprzeczny powierzchowny krocza. Precyzyjny zakres cięcia pozwala na bezpieczne rozszerzenie kanału rodnego, przy jednoczesnej ochronie struktur dna miednicy [1][3].

Znieczulenie miejscowe jest standardem – lekarz lub położna podają je tuż przed nacięciem, co zdecydowanie ogranicza odczuwanie bólu podczas procedury [1][4]. Po urodzeniu dziecka rana jest dokładnie zszywana, a następnie wymaga odpowiedniej pielęgnacji aż do całkowitego zagojenia.

Cel i znaczenie epizjotomii

Głównym celem nacięcia krocza podczas porodu jest ochrona tkanek przed niekontrolowanymi pęknięciami. Świadoma, kontrolowana ingerencja pozwala uniknąć poważniejszych urazów obejmujących mięśnie, ściany pochwy czy nawet zwieracz odbytu [2].

Jednym z kluczowych powodów wykonywania epizjotomii jest także prewencja powikłań poporodowych, takich jak nietrzymanie moczu, przewlekłe dolegliwości bólowe czy obniżenie narządu rodnego. Nacięcie minimalizuje ryzyko pogłębionych uszkodzeń dna miednicy, które mogłyby prowadzić do długotrwałych problemów zdrowotnych [2][3].

Współczesne zalecenia ograniczają liczbę nacięć krocza na rzecz możliwości naturalnego rozciągnięcia tkanek, a decyzję o wykonaniu epizjotomii podejmuje lekarz lub położna w oparciu o indywidualną ocenę sytuacji klinicznej [1][3].

Zakres i technika nacięcia krocza

Epizjotomia polega na równoczesnym nacięciu kilku warstw tkanek: skóry, błony śluzowej pochwy oraz określonych struktur mięśniowych. Najczęściej przecięte zostają mięsień opuszkowo-gąbczasty i mięsień poprzeczny powierzchowny krocza, gdyż ich anatomia pozwala na skuteczne i bezpieczne poszerzenie drogi rodnej [1][3].

Zabieg wykonuje się w sposób precyzyjny, aby zmniejszyć ryzyko niekontrolowanego rozdarcia krocza. Istotnym elementem jest wybór odpowiedniego momentu – skurcz porodowy powoduje napięcie tkanek, co umożliwia kontrolowane i szybkie wykonanie cięcia [2][4].

Bezpośrednio po porodzie personel medyczny przystępuje do zszycia naciętych tkanek, stosując nowoczesne techniki szycia i materiały szewne, co przekłada się na sprawniejsze gojenie oraz zmniejszenie dyskomfortu w okresie połogu [1].

Wskazania i częstotliwość wykonywania epizjotomii

Aktualne rekomendacje medyczne ograniczają stosowanie nacięcia krocza jedynie do sytuacji, gdy istnieją konkretne wskazania. Do najczęstszych zalicza się: nieprawidłowe ułożenie płodu (na przykład pośladkowe), dystocję barkową, niepokojące zmiany tętna płodu, dużą masę noworodka, konieczność użycia kleszczy lub próżnociągu oraz szybki przebieg porodu [3][4].

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, epizjotomia powinna być wykonywana w ok. 5–20% porodów naturalnych. W Polsce odsetek tych zabiegów zmienia się sukcesywnie – z ok. 80% w 2006 roku do ok. 50% współcześnie, co ilustruje trend ograniczania tego typu ingerencji na rzecz promowania naturalnego procesu rozciągania krocza [3].

Priorytetem jest ochrona zdrowia kobiety i dziecka poprzez racjonalne stosowanie epizjotomii, dostosowane do przebiegu porodu i stanu klinicznego rodzącej [2][3].

Po epizjotomii – gojenie i aspekty poporodowe

Po zszyciu rany nacięcia krocza kluczowe znaczenie ma regularna pielęgnacja i obserwacja miejsca gojenia. Stosowanie się do zaleceń medycznych pozwala na ograniczenie ryzyka infekcji, bólu oraz nieprawidłowego zrostu tkanek [1].

Większość kobiet wraca do pełni zdrowia w ciągu kilku tygodni. Rzadziej dochodzi do powikłań, takich jak rozejście się rany czy przewlekły ból, natomiast szybka reakcja personelu medycznego i właściwa opieka znacząco zwiększają bezpieczeństwo oraz komfort poporodowy [4].

Podsumowanie

Nacięcie krocza podczas porodu jest procedurą stosowaną tylko w uzasadnionych przypadkach medycznych, z precyzyjnie określonym celem i odpowiednią techniką. Kontrolowane nacięcie pozwala na zminimalizowanie powikłań i skuteczną ochronę zdrowia rodzącej, a nowoczesne podejście koncentruje się na minimalizacji liczby zabiegów na rzecz wspomagania naturalnego procesu porodowego [1][2][3][4].

Źródła:

• [1] https://pelvicare.pl/Naciecie-krocza-podczas-porodu-czyli-epizjotomia-blog-pol-1726570864.html
• [2] https://meavita.pl/episiotomia-czyli-naciecie-krocza/
• [3] https://www.fizjomama.pl/co-leczymy/problemy-w-ciazy-porodzie-pologu/naciecie-krocza-episiotomia/
• [4] https://podyplomie.pl/ginekologia/40107,ostre-powiklania-epizjotomii-jak-pomoc-pacjentkom